De hele geschiedenis van 25 jaar Eindejaarstocht

De Eindejaarstocht; de geschiedenis van een tocht.   

Voor de geschiedenis van de Eindejaarstocht moeten we terug naar het vorig millennium. In de jaren voor de millenniumwisseling  hield het ScherpeWoud vanaf begin jaren negentig gedurende vele jaren een tweetal veldtoertochten. Deze tochten, met een eerste editie op 23 januari 1993, geïnitieerd door de heren  Ab ter Maaten en Jorden van Zeumeren, Deze tocht  had als start en finish de locatie bij loonbedrijf G. Donselaar aan de Broekerweg in Woudenberg.  Vanaf deze locatie, die ook het decor vormde voor de befaamde schuurfeesten in die tijd, werden de fietsers langs het Valleikanaal richting de Amerongse Berg gedirigeerd.  Deze Veldtoertochten werden na het onverwachte overlijden van voorzitter Manus de Vries op 53 jarige leeftijd naar hem vernoemd.  Manus had dan ook veel betekend bij de oprichting van het ScherpeWoud maar daarvoor ook bij de Valleirenners waar hij ook een van de medeoprichters  was. Deze veldtoertochten de latere De Vriestochten dus werden verreden met toestemming en vergunning van het recreatieschap Utrechtse Heuvelrug.  Jaarlijks waren hier overleggen voor nodig om de routes te bespreken en de tochten  vergund te krijgen.  Ook was er jaarlijks een evaluatie met andere organiserende fietsverenigingen, zoals de Driebergse ToerClub (DTC) en de  AXA -Valleirenners, die in het beheersgebied van het recreatieschap, veldtoertochten organiseerden. Als kleinste van de 3 verenigingen kreeg het ScherpeWoud   dan ook veel mee van de andere verenigingen die hun tochten zondags en met aanmerkelijk groter aantal deelnemers organiseerden. En dat was niet altijd positief.   In die tijd werd ook De Utrechtse Heuvelrug aangemerkt als toekomstig Nationaal Park.  In die tijd van oprichting nam  de regeldruk en regulering steeds verder toe.  De eerste ATB routes werden aangelegd op de Utrechtse Heuvelrug.  Deze ATB routes zagen er toen nog niet uit zoals de hedendaagse single-tracks die er thans zijn. Neen de  routes waren dan ook niet zo  meanderend zoals ze vandaag de dag zijn en waren meer gericht om de mountainbikers van A naar B zonder al te veel omhalen over de heuvelrug te leiden. Dat de komst van komst van mountainbikeroutes voor meer regulering op de heuvelrug moest zorgen werd wel duidelijk.  Voor het ScherpeWoud leverde dit voor haar De Vriestochten wel steeds meer bezwaren op.  Onze tocht werden steeds meer vergund waarbij de routes samenvielen met de vaste ATB route.  Met de De Vriestocht van 22 januari 2000 zorgde dit voor een wending. Daags ervoor op 21 januari werd in de ochtend de route  uitgezet en zoals het verslag in het clubblad uit die tijd:  was het na gedane arbeid tijd voor een sapje.  Tijdens dit lavend sapje werd Jorden gebeld.  De boswachter aan de lijn.  Geconstateerd dat de route afweek van de vergunningsroute.  Je moet bedenken dat het toen nog ver voor het Strava, GPx tijdperk was.  Gevolg de uitzetters konden die vrijdagmiddag terug het veld in om de route voor een derde deel  te verhangen zodat we tocht uitzetten die voor bijna de helft over het aanwezige en voor ieder toegankelijke en toen nog kosteloze mountainbikeroute voerde.  Je moet bedenken dat er toen nog niet met vignetten gewerkt werden deze werden pas in 2012 geïntroduceerd.  De tocht op de Zaterdag na werd met 239 deelnemers redelijk bezocht.  Het gebeuren gaf te denken bij de broers Jan en Peter Bieshaar.  Bij hen werd dan ook het plan gesmeed om een tocht in het Valleigebied te organiseren om Scherpenzeel, Renswoude en Woudenberg. .

In die tijd werden de jaarvergadering nog in de eerste maand van het jaar gehouden.  En zo kon het gebeuren dat op de maandag 24 januari 2000, twee dagen na de De Vriestocht,   in Marktzicht de jaarvergadering belegd was en tijdens de rondvraag Peter het idee van het in het weekend opgeborrelde idee inbracht voor het organiseren van een tocht in het Valleigebied met haar dijkjes  in en om Scherpenzeel. Het bestuur met destijds voorzitter Bert van Hoeijen gaf een vrijbrief van: organiseer het maar.  En zo ontstond een nieuwe tocht.

De Semi-ATB tocht.

In de winter van 2000-2001 waren er weer een tweetal De Vriestochten op de kalender gezet.  Namelijk op Zaterdag 23 december 2000 en zaterdag 22 januari 2001

Voor de nieuwe tocht die in route haar vorm kreeg vonden we dat we de naam van mountainbiketocht niet helemaal waardig was.  Naar de mening van de broers Bieshaar zat er teveel aan verharde delen in de route dan wat zij doorgaans  gewend waren bij andere veldtoertochten. Het predicaat graveltocht wat in dit geval ook best passend geweest ware het niet dat gravelen als discipline en wellicht als naam toen nog niet. De route dan weer werd dan weer handmatig opgetekend op een oude overzichtskaart van het Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug en Valleigebied waarin alle  voorkomende paden op stonden. Google maps bestond in die tijd nog niet, althans niet voor de Bieshaar broers , en het was gewoon met een touwtje op de geschaalde kaart over de route leggen en binnen opmeten om vervolgens  een kwestie van met de fiets de route rijden en de kilometerteller erbij om te komen tot de afstand van de tocht. Merkwaardig genoeg kwam de uitgedokterde route richting en om Renswoude neer op een 30 tal kilometer en toen der tijd de lus Richting Woudenberg toen nog over landgoed Geerestein, Zuiderbroek en Ekris  op circa 20 kilometer.  Tezamen een mooie 50 tal kilometer.   Voor de startplaats was dan ook al door de gebroeders bedacht dat er zoals bij andere veldtoertochten gestart zou kunnen worden bij de een voetbalvereniging, waarbij de Valleivogels bij de meeste van de leden van het ScherpeWoud als eerste op het netvlies komt.  Daarnaast zitten de Valleivogels dan ook direct in het nabijheid van het bos zodat we gelijk vanuit de start onder de rondweg door het bos in konden.  Het grote voordeel van een start bij de voetbalvereniging was het gebruik van de faciliteiten die daar waren zoals sanitair en douches en kantine.  Met name de sanitaire voorzieningen  op de startlocatie van de Vriestochten aan de Broekerweg waren toch echt wel ondermaats, zeker naar de huidige maatstaven. En het ontbreken van douchegelegenheid werd ook door een deel van de  deelnemers als een gemis ervaren.
Met het bespreken van de kantine van de Valleivogels en het regelen van oranje zeilen voor de bedekking van de tapijten vloer bekleding in de kantine kwam er meer en meer vorm in de tocht.  Toen der tijd was het zo dat je tocht al voor eind november je tocht moest aanmelden bij de NTFU voor het wegseizoen van het volgende jaar en je tochten voor het winter van het daaropvolgend seizoen, wilde je je tocht opgenomen worden in de TEP (toer Evenementen Programma)  een bijna centimeter dik boekwerk met de tochten georganiseerd onder auspiciën van de Nederlandse Toerfiets Unie.  In die tijd bevatte het boekwerk nog ruim 8000 tochten op jaarbasis, daar waar denk ik de teller vandaag de dag de 3000 tochten niet eens meer haalt. Dus om bekendheid aan de  Semi-ATB werd dan ook rijkelijk geflyerd tijdens het bezoek van veldtoertochten in de maanden november en december 2000 door de heren Bieshaar

Vrijdag  29 december 2000  de dag van de Semi-ATB

De dag en datum was zo gekozen dat er geen andere tocht waren op de geplande dag. , want het organiseren gelijktijdig met tocht van een andere vereniging gaf nog wel eens scheve gezichten, omdat men de tochten onderling als concurrentie ziet.

Ontwakend in een winters landschap: het had die nacht gesneeuwd, werd er die ochtend nog uitgezet.  Verdeeld over 3 groepen nam elke groep om 8:00  een deel van de route voor haar rekening.  Met starttijden tussen  10:00 en 11:00 werd de inschrijftafel toen bemand vanaf 9:30. Ook toen al was de ervaring dat de snelrijders al vroeg wilden starten, hetgeen tot op de dag van vandaag nog steeds gemeengoed is.  Met de winterse omstandigheden en het feit dat de tocht voor het eerste keer gehouden werd zonder publicatie in de FTEP hield de deelname beperkt, ondanks de gratis deelname tot welgeteld 19 deelnemers.  Neem daarbij de 22 vrijwilligers van die dag die dit mogelijk maakte, dan kun je conclusie trekken dat toen de verhouding behoorlijk  scheef was.  Desondanks werd de tocht niet minder ervaren.  Met na afloop in gesprek zijn van een deelnemer uit het Gelderse Rhenoy, die het een mooie tocht vond.   De term Semi-ATB vond hij voor hem helemaal niet van toepassing.  Hij vond dat de tocht ook best onder de noemer mountainbike tocht gehouden kon worden, waarvan akte.
Met het ophalen van de linten en het ontzeilen bleven er een aantal vrijwilligers nog lang aan de bar in de kantine van de Valleivogels, met de mannen van dienst: Piet van de Brandhof en Ben Bakker hangen.  Daar waar eerst nog enkele biertjes genuttigd werden, kwam naar verluid de jagermeister op de bar te staan en werd deze soldaat gemaakt.  Toen de laatsten uit de kantine rond 17:00 vertrokken, in de inmiddels ingevallen  duisternis , was het dan ook niet vreemd dat een enkeling het spoor niet meer kon houden en in het winterse landschap in de even witte sloot langs de Willaerlaan belande.  De rest is geschiedenis van  die dag.

Ondanks een lage opkomst van de eerste editie werd besloten dat er een tweede zou volgen.  De organisatie stond en de route voldeed aan de verwachtingen, zodat een tweede editie dan ook in 2001 volgde .
Zoals eerder gezegd moesten de tochten, wilden zij in het grote Toer-Fiets-Programma boek vermeld  worden, aangemeld worden voor eind November.  Met een besluit voor een vervolg eind december zorgde ervoor dat de tweede editie wederom niet aangekondigd stond in het dikke toerfietstochtenboek.
De naamgeving van de tocht onderging dit jaar ook een verandering. Daar waar Semi-Atb niet helemaal recht deed en volgens deelnemers ook als mountainbiketocht door kon, werd er gezocht naar een nieuwe naam.  Gekeken naar de tijd van het jaar zou oudjaarstocht, olliebollentocht o.i.d. voor de hand liggen. Maar we wilden een tochtnaam die nog niet bestond die wel verwees naar de periode waarin de tocht verreden.  En met Eindejaarstocht werd deze gevonden en wordt deze tot op de dag van de dag gehanteerd.  Met een gemis aan vermelding in de TFP werd er dan ook dit jaar weer geflyerd en in de lokale media aandacht gegeven en het feit dat de 1e de Vriestocht een week voor de Eindejaarstocht gehouden werd Het zorgde ervoor dat  al met al  meer deelnemers naar de 2e editie te krijgen.  Een  bijna vertienvoudiging van het aantal deelnemers:  met 19 deelnemers bij de 1e editie, mochten we bij de 2e editie een 180 deelnemers aan de start verwelkomen.  Daarbij hielp dat de (weers)omstandigheden die dag een stuk beter waren dan een jaar eerder.  Het was die dag bewolkt maar met een minimum -2 en een maximum van 3 graden die dag was het dan ook niet echt warm te noemen.  Verder was het bewolkt maar voornamelijk en als belangrijkste; het was droog die dag.  Het jaar daarop was het weer nog beter met een maximum van 10 graden en droog bewolkt weer. .  Dubbele cijfers ditmaal  ook wat betreft het aantal deelnemers: bij de 3e editie hadden we een aantal van 375 deelnemers aan de start. Met het jaar daarop weder om een 50% grotere deelname met maar liefst 571 deelnemers aan de inschrijftafel.  De grote toeloop van deelnemers leidde er toe dat de parkeerplaatsen bij de Wilaerruiters en het terrein achter het zwembad de vele met auto gekomen deelnemers niet aankonden.   Toen der tijd was de Breelaan er nog niet.  Die werd pas in 2011 opengesteld. Voor het parkeren moest dan ook uitgeweken naar de parkeerterrein van vv. Scherpenzeel aan de Eikenlaan en vervolgens naar het parkeerterrein van ASCO.
In 2004 kende de tocht een vroege editie met een datum van 18 december dan weer een mindere aantal deelnemers. Het minder aantal deelnemers lag niet zo zeer aan het zwaar bewolkte en desondanks droge maar frisse weer, maar meer aan het samenvallen van de tocht met gelijktijdig die dag georganiseerde tochten in Voorthuizen en in mindere mate Hattem.  Het jaar 2005  daarop werd dit ruimschoots goed gemaakt met een recordaantal  van 725 deelnemers. Met geen enkele tocht in verre omstreken die dag en daags voor kerst, was het dan ook top druk.  Dat veldritseizoen  was het ScherpeWoud ook gestopt, met de Vriestochten  en de inkomsten van de deze tocht waren dan ook een welkome aanvulling op de begroting van toenmalige  penningmeester Jan van Setten.  Ook onder de deelnemers dat jaar waren er ook bekende namen te noteren.  Zo stond de tegenwoordig nog altijd professioneel actieve Marianne Vos met haar toenmalige ploeg aan de start en ook oud meesterknecht van tourwinnaar Miquel Indurain: Erwin Nijboer  stond aan de start.  Evenals oud Wereldkampioen triatlon en oud olympiër  Rob Barel. Ook latere edities kende bekende deelnemers zoals onze lokaal bekende Lars van der Haar. Die verkoos een lokaal tochtje in de voor veldrijders altijd drukke Eindejaarsperiode rond kerst en oud en nieuw.  De route in de jaren veranderde niet veel.

Wel nam de bebording in de jaren en regulering ook in het Valleigebied toe.  Tot 2012 reden we over o.a. over de terreinen van landgoed Scherpenzeel.  En na wat aandacht in de media werden we door Meta Daniels eigenaresse van het landgoed uitgenodigd voor een overleg.  Men zag de gebieden van het landgoed van Scherpenzeel graag opengesteld voor de Scherpenzelers, maar wenste wel een tegenprestatie voor het gebruik bij georganiseerde tochten. Met de jaarlijkse afstemming met de bosbeheerder, mochten er een aantal stroken niet meer in de route opgenomen van de beheerder destijds  Govert Bos van Landgoed Scherpenzeel.  Zo mocht het pad langs de oude voetbalvelden van Scherpenzeel op Wittenberg niet meer bereden worden vanwege aanwezigheid van de beschermde  salamander. Ook de  doorsteek in het verlengde van Breeschoten werd in de jaren daarna geschrapt.  Gelukkig werd er meegedacht zodat we via de Wittenoordseweg nog altijd wel een ronde in stand konden houden zonder al te veel extra asfalt.

In 2011 veranderde ook de ontsluiting van sportpark de  Bree.  Met komst van de Breelaan, kwamen de deelnemers die met de auto komen, niet meer via de Eikenlaan en Willaerlaan naar de start maar kwamen ze langs de  huidige  Breehoek  naar de start. Het parkeeraanbod  werd daarmee vergroot en behoefde bij een grote toeloop niet meer naar het parkeerterrein van de Asco uitgeweken worden. Overigens bleken nog  jarenlang deelnemers via de Eikenlaan toestromen naar de start , althans probeerden ze dat.   Geholpen door verouderde navigatie en  een niet helpend adres van Willaerlaan 123 voor de Valleivogels, zijn vele nog jarenlang vriendelijk doch duidelijk deelnemers per auto door Hans van de Ham de juiste richting gewezen.  Met de komst van de Breelaan, werd ook de groenstrook bosschages tussen de Dreef en de Breelaan in de route opgenomen. Met  de concentratie van de padvindersgroepen de Vallei en Willaergroep die zich in verenigd onder de naam Scouting Scherpenzeel dit deel over de breedte in beslag nam, verviel echter medio 2017 er weer een deel  van dit vaak natte deel van de route.  Niet voor niets lieten veel deelnemers dit deel dan ook links eeh rechts liggen.  Zeker met de finish aan de horizon.  Met het vervallen van dit deel, welke we verlegden middels doorsteek van de Renessesteeg via zandpad naar de Wilaerlaan, verviel er ook het enige verkeerslicht in de route. Indertijd bewust gekozen de deelnemers elkaars route niet te laten kruisen, bleek dit in de praktijk ook nauwelijks te gebeuren en ook niet voor verwarring te zorgen.

Wat nog verder voor essentiële verandering zorgde bij de editie in 2019 was het aanbod van de familie Haanschoten voor het gebruik de koetunnel onder de Barneveldsestraat.  Dit aanbod was zeer welkom en de organisatie had deze passage al meermaals op het oog gehad. Maar telkenmale laten vallen. Want prima passage onder de weg door je staat echter vervolgens in een weiland.  Voor de familie Haanschoten geen bezwaar om door het weiland door te steken naar het zandpad naar Breeschoten. Ook geen bezwaar was een passage door de stallen bij de familie Haanschoten.

De opzet van de tocht is indertijd bewust gekozen voor twee lussen om zo de deelnemers tussentijds de keuze te make om tussentijds bij te tanken in de kantine van de Valleivogels.  Met een aantal zompige jaren, ontstond de behoeft om ook onderweg een verzorgingspost in te stellen. Bij de boerderij van familie Overvest werden we enthousiast ontvangen en Martien was dan ook niet weg te slaan en was altijd bereid om over zijn koeienschaar uit te weiden. Dit alles onder de  klanken van de muziek van de top 2000 die door de stallen schalden.  Met een krentebol, banaan en naar behoefte bouillon, kon men de tocht verder vervolgen door de bossen op Groot Wolswinkel. Hieraan kwam echter een einde met het stoppen van het boeren op Groot Wolfswinkel.  Met de 2019 editie introduceerde we echter een nieuwe stop bij boerderij Wachtendonk in Renswoude. Met wat aanpassingen bij Schalm en ook hier een passage door het weiland naar de boerderij. Hadden we mooi halverwege de eerste lus een stop om de deelnemers te laven.  Ook hier hebben we een passage door de stallen van de familie Blauwendraad.  En een passage door weiland om over een in onbruik geraakt oud pad, voor de gelegenheid gesnoeid, op de Emminkhuizerlaan te geraken.  Een welkome aanvulling voor een tocht waarbij we toch redelijk beperkt zijn vanwege de  mogelijkheden qua aanwezige  paden en bossages.

De coronajaren.

Na een tweetal decennia kwam er de pandemie in het voorjaar van 2020.  Het thuiswerken werd de norm en vele sporten waren door de  “intelligente” lockdown ingeperkt. Zo niet het fietsen, mede door het mooie weer zocht men in het voorjaar van 2020 massaal de fiets. Het fietsen en mountainbike nam als gevolg van beperkende maatregelen voor andere (groeps)sporten een vlucht. Dit ook ondanks het feit dat de groepsgrootte bij fietsers ingeperkt moesten worden.  Na een zomer waarbij de maatregelen weer ruimer opengesteld volgde er uiteindelijk eind 2020 een strenge lockdown in de kerstperiode.  Het houden van de Eindejaarstocht behoorde derhalve niet tot de mogelijkheden dat jaar.   Het jaar 2021 met eerst nog de maatregel van  avondklok,  bracht in de zomer weer verlichting door steeds verder afschalen van maatregelen inclusief de anderhalvemeterafstandsmaatregel.   Een Eindejaarstocht lijkt dat jaar weer tot de mogelijkheden te behoren. Echter in de laatste maanden van het jaar lopen de besmettingen weer op en het werken met coronapas lijkt noodzakelijk te worden. De vraag dwingt ons op  of we nog wel een tocht willen houden met alle benodigde maatregelen.    Het antwoord wordt gegeven door de invoering van een harde lockdown waardoor duidelijk is dat ook in 2021 een Eindejaarstocht onmogelijk is.

Na corona

In 2022 word de handschoen weer opgepakt en beleven we weer een droge editie. Het deelnemersaantal komt weer op gelijkaardig  niveau van voor de coronajaren.  Er wordt in deze editie weer veel energie gestoken en met wat extra sponsoring zelfs extra verzorging onderweg. Daarnaast nog een extra schuurpassage op Heintjeskamp en halpassage bij Donselaar tenten  in deze editie.  Ook keek de NTFU deze editie mee en krijgen we het keurmerk Goed Geregeld van haar toegekend.
De editie van 2024 was een natte editie, althans de terreinomstandigheden waren nat. De dag zelf verliep daarentegen droog gedurende de tocht.  De natte omstandigheden lagen geheel in verlengde van het al hele natte najaar.  Het was sturen langs en of door de plassen en zelfs de passage bij boerderij Wittenberg moest wijken.  Met het voorrijden van de tocht was wel duidelijk dat we de deelnemers niet lieten verrassen met een rit met de assen tot in de plassen.   Ook in de bosschages van Van Ginkel aan de Voskuilerdijk  was het rijden door vuistdiepe plassen. De voetjes bleven daar dan bij gecontroleerd rijden dan wel weer net droog. Vandaar dat dit deel toen niet uit de tocht gehaald werd.

Wat brengt ons de 25e editie, want inderdaad met een eerste editie in 2000,  hebben we de Eindejaarstocht dit jaar voor de 25e keer op de agenda staan.   Met respectievelijk een drietal  annuleringen vanwege Siberische gevoelstemperaturen en winters verraderlijke wegen  in de jaren 2009, 2010 en 2014 en de 2 tal gecancelde edities in de coronajaren, hopen we dit jaar een succesvolle 20e verreden tocht te beleven. Hopelijk een tocht met mooi weer in een gemoedelijke sfeer, passend in de tijd van het jaar waarin het gereden wordt.  We zien weer uit naar vele deelnemers aan onze tocht op zaterdag 28 december.